Cluedo društvena igra je svima poznata. A kako je ona nastala? Pre nego što su se profesor Plum, mis Skarlet i pukovnik Mustard skupili na tabli i pre nego što je pala prva žrtva sa revolverom, konopcem ili metalnom šipkom, britanski muzičar Entoni Prat je pratio krimi misterije koje su se odvijale pred njegovim očima na evropskim seoskim imanjima gde je svirao klavir.

Pažljivo te posmatram

Mnogo pre nego što je Cluedo postao globalni multimilionski hit i uvršten u Toy Hall of Fame, Prat je pamtio i beležio situacije u kojima su gosti ovih elegantnih kuća igrali uloge ubica, gostiju i žrtvi sa sve urlicima i teatralnim padanjem na pod.

Dizajner Clueda Entoni Prat FOTO: PA Images/Getty Images

Nekoliko godina kasnije, tokom Drugog svetskog rata, Prat je rekreirao ovu salonsku igru krimi misterije kao društvenu igru pod nazivom Murder! (kasnije Clue). Od 1943. do 1945. godine, dok je radio u lokalnoj fabrici municije u Birmingemu, Prat je tokom dugih noći prošaranih vazdušnim napadima izmislio i dizajnirao osumnjičene i oružja za igru. Njegova supruga, Elva, je asistirala napravivši tablu za igru na njihovom stolu za ručavanje.

Do tog momenta Prat je več postao ozbiljan ljubitelj krimića i kriminala.  U intervjuu iz 2009. godine, njegova ćerka Marsia Dejvis kaže da joj je otac bio pasionirani čitalac krimića Rejmonda Čendlera. “Bio je fasciniran kriminalnim umom”, rekla je Marsia. “Kada sam bila mala on mi je uvek ukazivao na mesta gde su se desila poznata ubistva.”

Tokom 1947. godine Prat je patentirao igru i prodao je britanskom proizvođaču Waddington’s i njihovom američkom pandanu Parker Brothers (danas u vlasništvu Hasbroa). Zbog posleratnih nestašica igra nije ugledala svetlost dana sve do 1949. godine, pod imenom Cluedo u Engleskoj i Clue u Americi. U obe verzije cilj svakog igrača je da sakupi tragove i otkrije ko je ubica, sa kojim oružjem je žrtva ubijena i lokaciju zlodela. Sve se ovo odigravalo u velikoj viktorijanskoj gospodskoj kući. Ime žrtve? Gospodin Boddy.

Svi su osumnjičeni

Iako se osnovna ideja Clueda nije promenila svih ovih godina, sama igra je doživela nebrojeno promena. Pratov originalni patent je sadržao 10 karaktera i neka opskurna oružja kao što je shillelagh (irski štap za šetnju) i hipodermični špric. U finalnoj verziji ostalo je samo 6 karaktera i 6 oružja. Od tih oružja, konopac je prevalio put od pravog parčeta kanapa do plastične minijature. Olovna cev, koja je prvobitno bila napravljena od komada pravog (otrovnog) olova je 1965. godine zamenjena minijaturom od kalaja. U međuvremenu su dodati bejzbol palica i pištolj sa prigušivačem.

Cluedo (1960) FOTO: Steven Isaacson/Flickr Creative Commons/CC BY-SA 2.0

Karakteri su takođe evoluirali tokom dekada da bi ispratili modu, frizure i trendove u pop kulturi. Prvobitna verzija igre iz 1949. godine bi sada izgledala veoma staromodno. Verzija igre iz 1960. godine je preuzela animirani izgled iz tada popularnih subotnjih crtaća dok je verzija iz 1980. godine preuzela uglađen stil ove dekade. Tokom 2008. godine igra je ponovo osvežena za 21. vek. Pukovnik Mustard, vojnik po profesiji, je postao fudbalska zvezda Džek Mustard. Profesor Plum, inače arheolog, je postao Viktor Plum, pametnjaković, milioner i dizajner video igara. Kuća je u međuvremenu renovirana i dobila je spa centar i kućni bioskop.

Clue (1985) FOTO: Paramount Pictures

Ubistvo u Springfildu i dalekoj galaksiji

Pored toga što je inspirisao film iz 1985. godine, mjuzikl i nebrojeno televizijskih šou programa, Cluedo društvena igra je izrodila nebrojeno internacionalnih verzija i spinofova baziranih na trendovima pop kulture. Naravno da su tu i Star Wars verzija kao i verzija sa omiljenom televizijskom porodicom Simpson. Iako cifre prodatih primeraka variraju, a proizvođači nevoljno objavljuju ove informacije, procenjuje se da je igra prodata u 150 miliona primeraka. Ona se nalazi u svakoj kući koja ima šah, mice, Monopol i Skrebl.

I pored istrajnog uspeha Clueda i njegovog priznanja u National Toy Hall of Fame 2017. godine, ni Entoni Prat ni njegova familija nisu profitirali od toga. Tokom 1953. godine dizajner Cluedo društvene igre je prodao prava za igru kompaniji Waddington pošto je ova izvestila Prata da se igra ne prodaje dobro. Za uzvrat je dobio 5.000 funti.